Afrikaanse Roots

Wilhelmina Henrietta Maria Tweehuijzen

Wilhelmina Cornelia Henrietta Maria Tweehuijzen

Dit is de oudste foto in de lijn van Afrikaanse voorouders, Wilhelmina Henrietta Maria Tweehuijzen (mijn over-overgrootmoeder). Als in je haar lijn terug gaat naar haar voorouders kom je terecht in in het Fort d’ Elmina Guinea, het tegenwoordige Ghana.
Als je er van uit gaat dat één van haar voorouders steeds volledig Europees waren dan is Wilhelmina voor 1/8 Afrikaans.

Wie waren haar voorouders?
Wat begint in Groningen.

In 1621 werd de West Indische Compagnie opgericht met doel om vooral handel te drijven tussen Afrika, Zuid Amerika en Nederland.
In Zuid Amerika werd vooral rietsuiker verhandeld. Uit de Afrikaanse gebieden kruiden en specerijen maar is vooral bekend geworden om de slavenhandel. Eén van de beruchtste WIC forten was Elmina in Ghana.

Fort Elmina aan de kust van Ghana

Bij de oprichting van de WIC werden er zogeheten kamers ingesteld welke voor een deel eigenaar is van de WIC en ook naar verhouding in de wist deelde. Eén van die kamers was stad en Ommelanden welke beheerd werden door de noordelijke provincies en waarvan Groningen het grootste aandeel bezat.

Geboorte register Martinikerk, 6-10-1777 Willem Smit zoon van Wigger Hendriks en Geesje Willem Smit.
In 1805 wordt de naam Jongbloed toegevoerd aan de naam van zijn vader. Links in de kantlijn staat dat er een wijziging is aangebracht.

In de Martinikerk te Groningen wordt Willem Smit gedoopt op maandag
6 oktober 1777. Zijn vader Wigger Hendriks is dan al overleden. De achternaam Jongbloed wordt niet verteld en krijgt hij de achternaam van zijn moeder Smit. Op 3 jarige leeftijd overlijdt ook zijn moeder Geesje Willem Smit. Er staat in het begrafenissen boek overleden op 07-07-1781 als weduwe van Wigger Hendriks Jongbloed.

Willem heeft de naam van zijn vader Jongbloed laten toevoegen in het geboorte register. Hij heeft in 1805 een geboorte bewijs nodig om in Amsterdam te kunnen trouwen. De achternaam van zijn vader wordt toegevoegd aan zijn eigen achternaam Smit.
Op 8 november 1805 trouwt Willem Smit Jongbloed met Marina Susanna Cande geboren in 1776.

Alle achternamen Smit Jongbloed stammen af van deze Willem. Hij is de gene die Jongbloed heeft toegevoegd aan Smit.

Hoe Willem in Elmina in Ghana terecht is gekomen is nog een zoekplaatje.
In ieder geval leverde Groningen afgezanten en benamingen aan WIC. Dan is het goed mogelijk dat Willem ook voor de WIC heeft gekozen.
In Elmina had Willen vrij hoge posities als Gouvernement secretaris en provisioneel magazijnmeester. Een verklaring zou kunnen zijn is dat zijn moeder Geesje Willems op 12 mei 1778 ook stiefmoeder was van Warner Hoving die gaat dan trouwen met Anna Jans Broos.
Dan 3 maanden later na het overlijden van Willen zijn moeder Geesje Willems Smit is hij bij zijn stiefbroer is gaan wonen.
Warner is Rentmeester en het zou goed kunnen dat Willem hem daar in is gevolgd.

Elmina St. George Guinea (Ghana)

Willem Smit Jongbloed komt op Elmina aan. Wanneer is nog niet precies bekend. Zijn eerste kind is in december 1776 geboren hij was toen 19 jaar oud. Willem heeft daar verschillende functies. Magazijnmeester en lid van de raad van justitie.

In de onderstaande notulen van het staatsbewind der Bataafse Republiek mei – augustus 1804 op 9 juli staat dat Willem Smit Jongbloed, Lid van Justitie, en magazijnmeester te St. George d’ Elmina Guinea een aanvraag doet om 2 kinderen door hem verwekt bij een vrouw van landsaard een legitimatie te verstrekken.

Onderstaand rechter kolom
Een jaar later op 1 juli 1805 gaat het verzoek van Willem Smit Jongbloed naar het Nationaal Gerechtshof. Hierin wordt beschreven wat zijn functie was, Lid van de kleine raad en magazijnmeester te St. George d’Elmina op de kust van Guienea, maar zich hier in Den Haag bevind. Verzoekt, met aangevoerde redenen, brieven van legitimatie voor twee kinderen verwekt buiten de echt bij Janniba Mansholdt aldaar. Met de namen Hendrik en Willem.
In een vergadering wordt besloten om een favorable voordracht te doen. Of te wel een gunstige advies af te geven.

15 dagen later op 16 juli 1805 is er een besluit genomen dat de kinderen legitimatie papieren krijgen. Waarin staan dat zij in de goede en bloede worden verklaard als echte zonen van Willem Smit Jongbloed en Janniba Manscholdt als waar het zelfde als ze binnen een huwelijk geboren waren.
Nu worden ook de geboortedatums genoemd.
Hendrik Smit Jongbloed 31 december 1796
Willem Smit Jongbloed 1 juli 1801.

Over het kind Willem Smit Jongbloed welke geboren is op 1 juli 1801 is niks meer te vinden. Vermoedelijk is hij al vroeg overleden.
In de begrafenis boeken van de Wester kerk in Amsterdam kom je op 27-01-1809 tegen het overlijden van een ongedoopt kind van de vader Willem Smit Jongbloed. Dit zou heel goed de zoon zijn uit St. George d’Elmina op de kust van Guienea.

Willem Smit Jongbloed 33 jaar, de vader, trouwt in Amsterdam op 08-11-1805 met Maria Susanna Cande 29 jaar.

Compareerden Willem Smit Jongbloed uit Groningen oud 33 jaren, woont in de nieuwe Leliestraat nr 35. Met papieren van zijn overleden ouders Wigger Hendriks Jongbloed en Geesje Willems Smit.
Maria Susanna Cande uit Amsterdam 29 jaren.

Op 6-02-1810 komt Willem Smit Jongbloed te overlijden 42 jaar oud.
4 jaar 3 mnd getrouwd met Maria Susanna Cande. Zij kregen samen 3 kinderen, Johanna Gezina, Charles Guillaume en Pieter.

Hendrik Smit Jongbloed 1/2 Afriaans

2de generatie

Hendrik Smit Jongbloed geboren op 31 december 1796 te St. George d’Elmina op de kust van Guienea is de oudste zoon van Willem Smit Jongbloed en Janniba Manscholdt de Afrikaanse vrouw.
Hendrik trouwt op 12 novenber 1823, 26 jaar oud met Cornelieja Kristina Sluiter geboren 20 januari 1793.

Hendrik Smit Jongbloed, kantoorbediende geboren te St George d’Elmina aan de kust van Guinea, wonende alhier, oud 27 jaren, zoon van Willem Smit Jongbloed en Janniba Manscholdt, beide overleden.
Cornelieja Kristina Sluiter, dienstbode, wonende alhier, oud 30 jaren, dochter van Baltus Sluiter en Antje Sleeswijk, beide overleden.

Hendrik is kantoor bediende dat betekend dat hij een aardige functie heeft waarschijnlijk op voordracht van zijn vader. Zijn handtekening ziet er na uit dat hij die regelmatig gebruikt.

Kinderen

Hendrik krijgt 2 kinderen samen met Cornelia Sluiter te Amsterdam
Wilhelmina Cornelia Henrietta Smit Jongbloed 20 juli 1828
Willem Hendrik Smit Jongbloed 10 januari 1829
Beide 1/4 Afrikaans

Hendrik overleden (vader)

De overlijdens datum is nog niet gevonden, ieder geval voor 15 mei 1833,
maar wel het onderstaande;

In de militieregister 1848 van de zoon Willem Hendrik Simt Jongbloed staat iets opmerkelijks. Bij de namen van zijn ouders Hendrik en Cornelieja staat dat die zijn overleden. Bij de naam en de woonplaats van de voogd staat: Regenten van het Burgerweeshuis. Zijn beroep keermaker.
Op 15 mei 1833 hertrouwt de moeder van Willem Hendrik, Cornelieja Kristina Sluiter met Adrianus Kleine. In de akte wordt vermeld dat zijn vader Hendrik Smit Jongbloed is overleden.

Gegevens uit het Militieregister van Willem Hendrik Smit Jongbloed. Onder 4. Regenten van het Burgerweeshuis.
Als zijn moeder hertrouwd in 1833 staat er in de trouwakte Weduwe van Hendrik Smit Jongbloed

De kinderen Wilhelmina en Willem Hendrik waren 4 en 3 jaar toen hun moeder weer hertrouwde. Het kan goed dat de moeder niet voor de kinderen kon zorgen. Wat ook meegespeeld kan hebben dat de 1/4 bloed kinderen haar geen goede huwelijks kandidaat maakte waardoor zij in het burgerweeshuis belande.

Wilhelmina Cornelia Henrietta Smit Jongbloed 
1/4 Afrikaans

3de generatie

Wilhelmina Cornelia Henrietta Smit Jongbloed geboren op 20 juli 1828 te Amsterdam.
Zij trouwt op 23 februari 1853 met
Jean Chretien Matthieu Tweehuijzen geboren 21 februari 1816 te Amsterdam.
In de trouwakte staat dat Wilhelmina dienstbode is. En op de plaats waar ze moet onderteken; Uitgezonderd de echtgenote die verklaarde niet te kunnen schrijven. Zij heeft niet leren schrijven in het weeshuis.
Als getuige is ook haar broer Willem aanwezig die wel kan schrijven.

Jean is in het Wale weeshuis opgegroeid dit huis was speciaal opgericht voor wezen van Waalse afkomst.

Wordt benoemd in militie aanmelding in 1829

De Franse voornamen Jean Chretien Matthieu komen van zijn moeder Maria Buisfet (Buisset). De naam Buisset komt veelvuldig voor in de Waalse gemeente van Leiden en Amsterdam. Zij zijn Waals Hervormt.
Zijn vader en moeder trouwen 4 januari 1805 in Amsterdam
Christoffel Tweehuijsen van Diemermeer 48 jaar oud woont op de kruising Berenstraat en Filix Meritis
Met Maria Buisset (Buisfet) van Amsterdam 29 jaar oud woont op de Rosengracht. De ambtenaar schrijft Buisfet zij tekende met Buisset.
Christoffel Tweehuijsen uit Diemermeer was chirurgijn bij de VOC. In het nationaal archief staan 2 reizen naar Batavia genoemd.
Als tweede chirurgijn,
7 juli 1782 met het schip Java van Texel naar Batavia aankomst 30 juli 1783
terugreis 17 november 1783 Batavis naar Texel aankomst 16 juni 1784.
Als opper chirurgijn
25 november 1788 met het schip Schoonderloo van Texel naar Batavia aankomst 19 juni 1789
terugreis 1 december 1791 met het schip Mentor van Batavia naar Texel aankomst 10 juli 1792.


Op 25 november 1788 met het schip de Schoonderloo naar Batavia vertrokken 19 juni 1789 aangekomen. Terugreis 1 december 1791 met het schip Mentor aankomst 10 juli 1792.

Kinderen

Wilhelmina Cornelia Henrietta Maria Tweehuijzen 14 december 1853
Jean Crétien Matthieu Tweehuijzen 7 april 1856
Christina Wilhelmina Tweehuijzen 1 juli 1858
Willemina Cornelia Tweehuijzen 1 december 1860
later woonde er ook nog een kleinzoon in
August Karel 2 oktober 1877 zoon van Christina
Deze kinderen zijn 1/8 Afrikaans, August Karel 1/16
Alle kinderen zijn in Amsterdam geboren

Woonde op de
lindegracht/Schuitenmakergang 68 3/77
Lindegracht 65 8/74 oostkamer

Wilhelmina Cornelia Henrietta Maria Tweehuijzen
1/8 Afrikaans

4de generatie

Wilhelmina Cornelia Henrietta Maria Tweehuijzen geboren 14 december 1853 te Amsterdam.
Wilhemina is geboren aan de Lindegracht 65 8/74 oostkamer
Groeide op in de Schapensteeg 97, 1855, dit huis stond op de plek waar nu de bioscoop Tuschinski staat. Deze buurt werd ook wel aangeduid als Duvelshoek vanwege de grote armoede die er heerste. Door de vele gangen en stegen met kleine huizen kamen er maar weinig buitenstaanders.
Via de Kerkstraat 245 kwam de familie in de Pijp te wonen op de Saenredamstraat 48, 1878.

Op 4 maart 1874 trouwt Wilhelmina Cornelia Henrietta Maria Tweehuijzen met Johannes Bernardus Bartholomeus Wijsman geboren op 22 maart 1847
Johan is kantoor loper en bakkers knecht en bakker

Zij woonde op de
Kerkstraat 239 maart 1874
Saenredamstraat 52 jan 1878
Saenredamstraat 37 mei 1878
Gerard Doustraat 13 juli 1880
Frans Halsstraat 81 okt 1880
Frans Halsstraat 110 okt 1885
Gerhard Doustraat 160 mei 1890
Ruijsdaalkade 194 nov 1896
Gerhard Doustraat 81 nov 1897
Gerhard Doustraat 10 nov 1901
Baltazar Florisstraat 57 april 1904
1e van der Helstraat 37 dec 1904
1e van der Hellstraat 57 nov 1905

Kinderen

P. Marinus Wijsman 5 september 1874 overleden tweeling
Gerardus Hendricus Johannes Wijsman 5 september 1874
Johannes Christoffel Mattheus Wijsman 24 augustus 1876
Wilhelmina Cornelia Henriette Maria Wijsman  14 juni 1879
Antonius Albertus Bernardus (Toon) Wijsman 2 september 1882
Catharina Johanna Jacoba Wilhelmina Wijsman 7 oktober 1885
Willem Hendrik Wijsman 7 februari 1889
Bernardus Johannes Wijsman 27 december 1891
Albertus Antonius Wijsman 20 december 1894
deze kinderen zijn 1/16 Afrikaans

Antonius Albertus Bernardus Wijsman
1/16 Afrikaans

5de generatie

Antonius Albertus Bernardus Wijsman geboren 2 september 1882 te Amsterdam in de Frans Halsstraat 81
Gedoopt in de Westerkerk op 24 september 1882.
Toon is kruier besteller en gevangenisbewaarder.
Hij vervulde zijn dienstplicht bij de Jagers en Grenadiers in Den Haag. Werkte bij Klein expeditie. Na zijn huwelijk wordt hij bewaarder in de koepel gevangenis in Haarlem.

Antonius Albertus Bernardus Wijsman trouwde op 10 april 1907 met Anna Geertruida Maria Smeels geboren op 7 september 1881 in ’s-Hertogenbosch. komt uit Amersfoort en is dienstbode in Amsterdam.

Anton woont met zijn gezin op diverse adressen in Haarlem. Bij zijn betrekking hoort ook een dienstwoning.
Oostvest 4 dienstwoning  24 april 1907
Haarlemmerliedestraat 40 14 nov 1907
Oostvest 4, dienstwonong 28 okt 1910
Oosterstraat 14 dienstwoning 7 juli 1914
Oostvest 18. dienstwoning 4 okt 1918
Harmenjansweg 1 rood 1939

Kinderen

Antonius Albertus Bernardus Wijsman21 januari 1907 Amsterdam
Johannes Jacobus Bartholomeus Hendrikus Wijsman 20 december 1908 Haarlem
Frederika Hermance Wilhelmina Johanna Wijsman 26 september 1913 Haarlem
levenloze zoon 9 augustus 1923
deze kinderen zijn 1/32 Afrikaans (!)

(!) Antonius Albertus Bernardus Wijsman is geboren voor het huwelijk van zijn ouders en werd erkend met huwelijk. In zijn geboorte akte heeft hij de achternaam van zijn moeder, Smeels.

Nu kan het zo zijn vader ook zijn biologische vader is en het kind voor het huwelijk is geboren. Nu blijkt dit niet zo te zijn. Op de foto’s van deze kinderen is duidelijk te zien dat er 1 jongetje lang blond haar heeft en zijn broertje en zusje zwart haar hebben zoals op deze foto uit 1911.

Links Johannes Jacobus Bartholomeus Hendrikus Wijsman
rechts Antonius Albertus Bernardus Wijsman

Wie wel de vader is, is officieel niet bekend. Genetisch onderzoek zou dit kunnen uitwijzen. Een vermoeden is er wel. Antonius (Ton) heeft alle kansen van zijn stiefvader gekregen die hem altijd heeft gesteund.
Dat betekend gelijk ook dat mijn opa en ik geen Afrikaanse roots hebben en ik verder zal gaan bij zijn broer Jan.

Johannes Jacobus Bartholomeus Hendrikus Wijsman
1/32 Arikaans

6de generatie

Johannes Jacobus Bartholomeus Hendrikus Wijsman 
geboren op 20 december 1908 te Haarlem op de
Haarlemmerliedestraat 40.
Jan wordt poltie agent in Den Haag. Daar leert zijn vrouw kennen Bertha Auguste Lorenz geboren op 6 september 1912 in Botrop Duitsland. Zij was dienstbode in Den Haag . Trouwde op 4 november 1933

.

Wonende in Den Haag:
17-02-1930 Soestdijkschekade 520
06-03-1931 Soestdijkschekade 296
07-11-1932 Soestdijkschekade 520
31-01-1933 Soestdijkschekade 514
15-11-1933 Hulshorststraat 179
28-01-1935 Hulshorststraat 156.

Kinderen

Antonius (Ton) Wijsman, geboren 1936
Berta Auguste Wijsman geboren 14 augustus 1934
Antonius Friedrich Johannes (Jan) Wijsman, geboren 12 januari 1939
Frederik (Frits) Wijsman geboren 1940
Deze kinderen zijn 1/64 Afrikaans

Ton, Berta, Jan en Frits Wijsman
1/64 Afriaans

7de generatie

Ton, Berta, Jan en Frits

Zij hebben ook kinderen en kleinkinderen welke de 8ste, 9de en 10de generatie zijn van de Afrikaanse ouder Janniba Mansholdt

Niet alleen deze stamboom maar vele stamboomlijnen zullen uiteindelijk uitkomen bij Janniba Mansholdt en Willem Smit Jongbloed in 1770 St Georgetown fort Elmina in Ghana.

Gevangenis bewaarder Koepel Haarlem

“Gaat u maar zitten het is niet voor levenslang”

Antonius Albertus Bernardus Wijsman 02-09-1882 / 01-06-1970
een gevleugelde uitspraak als hij buiten zijn werk een stoel aan bood.

Voor Toon heb ik bewondering gekregen, er werd altijd positief over hem gesproken. Zijn oudste zoon (mijn opa) heeft hij erkend. Waar wat geheimzinnigheid om is. Hij heeft geen enkel verschil gemaakt tussen zijn kinderen en heeft mijn opa alle gelegenheid gegeven om door allerlei opleidingen zich te ontwikkelen. Hier kom ik terug in een ander verhaal.

Toon Wijsman

Toon is geboren op 2 september 1882 in de Frans Halsstraat 81 Amsterdam
Zoon van:
Johannes Bernardus Bartholomeus Wijsman en
Wilhelmina Cornelia Henriëtta Maria Tweehuijzen

Gedoopt in de Westerkerk op 24 september 1882

Toon woonde bij zijn ouders op de Frans Halsstraat 81,
Frans Halsstraat 110, Ruysdaelkade 145, Gerard Doustraat 10 en Gerard Doustraat 160, van der Helstraat 37.

Eind 1901 werd Toon opgeroepen voor de militaire dienst voor de loting van 1902. Bij de inschrijving staat dat hij broederdienst, omdat hij al 2 oudere broers heeft, Gerhard en Johan. Als beroep staat werkman.
Door loting is hij toch tot den dienst aangewezen om zijn dienstplicht te vervullen. Van 10-03-1902 tot 25-07-1903 is hij ingedeeld bij de Jagers en Grenadiers in de Oranje kazerne in Den Haag.
Van 09-09-1907 tot 26-09-1907 komt hij op voor herhaling.

10 April 1907 trouwde Toon met Anna

Antonius Albertus Bernardus Wijsman trouwde op 10 april 1907 met Anna Geertruida Maria Smeels geboren op 7 september 1881 in ’s-Hertogenbosch. komt uit Amersfoort en is dienstbode in Amsterdam.

Hier is wat vreemds aan de hand, bij het huwelijk werd de zoon van Anna erkend. Geboren op 21 januari 1907 als Antonius Albertus Bernardus Smeels.
Zelfs hun trouwdag werd gevierd alsof ze een jaar eerder waren getrouwd.
Hier kom ik terug in een ander verhaal.

Familieboekje 10 april 1907 trouwde Toon met Anna Geertruida Marie Smeels

Sollicitatie naar bewaarder in de strafgevangenis

Anton is pakhuisknecht in Amsterdam als hij eind 1906 solliciteert op de functie van bewaarder in de koepel strafgevangenis in Haarlem.
Hij wordt aangenomen en gaat om maandag 15 april 1907 beginnen met zijn werk in Haarlem. 5 Dagen eerder is hij in Amsterdam getrouwd met Anna Smeels.

In verband met Uwe sollicitatie naar de betrekking van bewaarder nodig ik U uit op Vrijdag 14 December e.k. (eerst komende) des voormiddag te 10 ure bij mij aan te melden ten zijnde door het College van Regenten op Uw verzoek te worden gehoord en geneeskundig te worden onderzocht. Gaarne verneem ik per ommegaande of U aan deze oproeping gevolg zult geven.
De Directeur Koderitsch
Toon rechts achter de directeur

Anton woont met zijn gezin op diverse adressen in Haarlem. Bij zijn betrekking hoort ook een dienstwoning. In de eerste jaren is die nog niet beschikbaar waardoor hij een extra toelage krijgt om een woning te huren.
Als er eenmaal een dienstwoning beschikbaar is verhuist hij regelmatig van dienstwoning welke allemaal rond de koepelgevangenis zijn gebouwd.
24-04-1907  Oostvest 4; dienstwoning
14-11-1907 Haarlemmerliedestraat 40 zwart; 
28-10-1910 weer naar de Oostvest 4, dienstwonong
07-07-1914 Oosterstraat 14 rood. dienstwoning
04-10-1918 Oostvest 18. dienstwoning 
1939 Harmenjansweg 1 rood.

In Haarlem werden nog 3 kinderen geboren waarvan er één levenloos is geboren

Kinderen;
Antonius Albertus Bernardus 21 januari 1907 Amsterdam
Johannes Jacobus Bartholomeus Hendrikus 20 december 1908
Frederika Hermance Wilhelmina Johanna 26 september 1913
levenloze zoon 9 augustus 1923

Gezin van Toon
vlnr Jan, vader Toon, Tonni, oma Tweehuizen, Riek, moeder Anna

BESLUIT: per 1 september 1908 in vaste dienst

Na 1 jaar en 5 maanden benoeming tot bewaarder, hij was, thans tijdelijk als zodanig in dienst

BESLUIT: te benoemen tot bewaarder 2de rang

groepsfoto, datum op foto 15 april 1930 (precies 23 jaar in bewaarder)
onderste foto 6 juni 1935

Wij Wilhemina, bij gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje- Nassau, enz., enz., enz.

In augustus 1937 werd in voordracht van de minister van Justitie Anton voorgedragen voor de order van de Oranje Nassau in Brons. Dit omdat hij 30 in dienst was als bewaarder in de strafgevangenis de Koepel in Haarlem.

’40-’45

Toon was tijdens de inval en de bezetting nog steeds bewaarder inmiddels eerste klasse. Plichtsgetrouw bleef hij zijn werk uitvoeren.
Met de bezetter had Toon niet veel op. Hielp zijn zoon met onderduiken om aan de arbeitseinsatz te ontkomen.
De gevangen veranderen van de ouderwetse bajesklant naar vastgezet door de Duitsers. Om hier niet meer deel van uit te maken is hij per 1 september 1943 met vervroegd pensioen gegaan op 61 jarige leeftijd. Hij kreeg een invaliditeitspensioen wegens gebreken. Of dit werkelijk zo was of een excuus is de vraag. Zeker omdat hij na de bevrijding zijn werk weer oppakte.

Toon zijn pensioenbewijs. Het kranten artikel wat hij heeft bijgevoegd gaat over zijn “bevroren pensioen geld”.

Wel is naar de bevrijding door Justitie gevraagd om zijn beroep weer oppakken te pakken om politieke gevangenen te bewaken door betrouwbaar personeel. Dit heeft Toon gedaan.
Dit gaf hem extra bijverdiensten, alleen werd er gelijktijdig zijn pensioen tegoeden bevroren door het ABP (voor iedereen om te kunnen controleren of dit rechtmatig verkregen was). Uiteindelijk hield hij er minder aan over. Een tweede verzoek om in te vallen heeft hij beleeft afgewezen met de mededeling dat ze dood konden vallen!

Aantekening op zijn persoonsbewijs om zijn bevroren geld om te wisselen.
ingeleverd vijf biljetten à f 100.- INCASSO BANK gevestigd te Amsterdam kantoor HAARLEM

Zijn gepensioneerde leven

Ik heb zelf mijn overgrootvader niet heel bewust mee gemaakt. Enkele herinneringen zijn er nog wel. Maar dan vooral over het verzorgingshuis waar hij woonde met uitzicht. Er is nog wel een leuke foto met de 4 generaties Wijsman naast elkaar.

vlnr Franciscus Antonius (Frans 0 jaar), Adrianus Wilhelmus Johannes (Ad 25 jaar),
Antonius Albertus Bernardus (Ton 59 jaar), Antonius Albertus Bernardus (Toon 80 jaar)
foto 30 jarig huwelijk van Antonius Albertus Bernardus en Anna Maria Vollaerts 5-7-1963

Mijn vader en tantes vertelde over hun opa, als ze samen in Haarlem door de stad of het park liepen dat hij dan regelmatig aangesproken werd, Hallo meneer Wijsman, hoe is het met u. Er was dan altijd wel een vriendelijk gesprekje over hoe het nu gaat. Hij vertelde dan aan zijn kleinkinderen dat het iemand van zijn werk was. Zij begrepen dan ook wel dat dat ex gedetineerde waren.

Zo schreef mijn opa in een voordracht op rijm voor het 50 jarig huwelijk voor zijn ouders en twee keer refereerde hij aan het beroep van zijn vader, gevangenisbewaarder:

Met dat al was opa nog steeds bij de expeditie
Maar voelde eigenlijk meer voor een baan bij de justitie
Hij was voor geen kwaje risico’s bang
En werd in Haarlem cipier, tweede rang
En betrekkelijk al heel gauw
Kwam er een streepje meer op zijn mouw
Eerste klas was voortaan zijn kwaliteit
Zowel in rang en mentaliteit
Door directie en collega’s werd opa gerespecteerd
Maar ook door zijn bajesklanten werd hij hoog vereerd
Zijn plicht ging met menslievendheid gepaard
Zo werd opa zelfs in de boevenwereld vermaard”
….
“Intussen ging opa met pensioen
Maar al gauw had justitie opnieuw wat voor hem te doen
Voor bewaking van politieke delinquenten
Dat leverde heel wat extra centen
Maar toen zat de belasting te azen
Op die extra verdiensten en nam opa te grazen
Dat overkwam opa geen tweede keer
En toen ze hem opriepen nog eens weer
Om als bewaarder in te vallen
Toe verklaarde hij, dat ze dood konden vallen”

Toon bleef tot op hoge leeftijd met het openbaar vervoer reizen.

Overleden zijn vrouw 84 jaar. Anna Geertruida Maria Smeels 07-10-1881 / 27-12-1965
58 jaar getrouwd

Overleden 87 jaar. Antonius Albertus Bernardus Wijsman 02-09-1882 / 01-06-1970

Wijsmannen op de Hoogte Kadijk 8 – 1 hoog

Kadijk is de oude benaming voor de zomerdijk aan de westkant van Amsterdam. Door de aanleg van een nieuwe zeedijk kon de Kadijk opgehoogd (Hoogte Kadijk) worden en het gebied gebied na de vierde uitleg (uitbreiding) ontwikkeld worden wat in 1663 was afgerond.

Het huis met nummer 8 is rond 1725 gebouwd en staat op de lijst van rijksmonumenten. Het huis met een halsgevel bestaat uit een souterrain, begaande grond, 1 hoog, 2 hoog bestaat uit 2 etages met een zolder.

De eerste Wijsman die op de Hoogte Kadijk kwam wonen was
Johannes Christoffel Mattheus Wijsman  in 1915.

Copy van de gezinskaart van Johannes Christoffel Mattheus Wijsman
Hoogte kadijk 8 rond 1915 Het linker huis. Deur links gaat naar de boven toe.

De tweede Wijsman die op de Hoogte Kadijk kwam wonen was
Renée Elizabeth Wijsman precies in het zelfde huis 100 jaar later in 2015.


Renée en Pieter 1 hoog Hoogte Kadijk 8

Niet alleen deze 2 Wijsmannen zijn verbonden aan de Hoogte Kadijk. Zo’n 128 jaar eerder dan dat Johannes Christoffel Mattheus Wijsman en 228 jaar voor Renée Elizabeth Wijsman stond voor de Hoogte Kadijk op het Kadijkplein in 1787 al een Wijsman te teken voor een ets.
Jacobus Wijsman tekende daar het huis waar eeuwen later de twee Wijsmannen kwamen te wonen.


Johannes en Renée hebben gewoond in het derde klokgevel huis van links. Er zijn net nog 2 ramen op eerste etage te zien. 

Grenadiers Toon Wijsman en Pieter Douma

Stamboek Regiment Grenadiers

Antonius Albertus Bernardus (Toon) Wijsman en Pieter Douma worden opgeroepen om hun dienstplicht in 1902 en 1901 te vervullen bij de Grenadiers in Den Haag in de Oranje kazerne. Ze staan beide ingeschreven in het zelfde stamboek Regiment Grenadiers.

Rechts Antonius Albertus Bernardus (Anton) Wijsman
Pieter Douma geheel rechts, linksboven zijn zwager Yep Boersma (1914 uniform van de landweer)

Het is heel goed mogelijk dat Toon en Pieter elkaar daar in de kazerne hebben ontmoet. De lichting van Anton bestond alleen uit Amsterdammers en die van Pieter uit Friezen. Of er was grote rivaliteit tussen de stadse Amsterdammers en de boeren uit Friesland.

Wat zij nooit konden vermoeden is dat 60 jaar later een kleinkind van ieder met elkaar zouden gaan trouwen.
Adrianus Wilhelmus Johannes (Ad) Wijsman  en Catharina Regina (Tineke) Boekema op 31-10-1961 in Deventer

63888 Douma Pieter
Vader Sieuwke
Moeder Marijke Pietersman
Geboren te Baarderadeel (Friesland)
den 9 Juli 1881
Laatst gewoond te Baarderadeel (H)
Bij zijne aankomst bij het korps lang 1.7 Meter
Aangezicht ovaal
Voorhoofd gewoon
Ogen blauw
Neus gewoon
Mond idem
Haar blond
Wenkbrauwen idem
Merkbare teekenen geen

Den 12 Maart 1901 ingedeeld als loteling van de lichting 1901 uit de gemeente Baarderadeel (Friesland) onder No 8
Den 14 Aug 1902 met groot verlof
Den 10 Februari terug
Den 5 mei 1903 met groot verlof
Den 3 Sept 1906 terug
” 22 ” ” met groot verlof
Den 3 Augs 1908 terug
Den 22 ” met groot verlof

Op 1 Augustus 1909 is Pieter overgegaan als dienstplichtige naar het 2de Bataljon Landweer infanterie. In 1914 is Pieter opgeroepen voor de mobilisatie voor de dreiging van de eerste wereldoorlog. Tijdens zijn legering in Gorinchem is hij overleden als gevolg van buik-tyfus.

Doktersbriefje van overlijden zieken-gasthuis in Gorinchem
64743 Wijsman Antonius Albertus Bernardus
Vader Johannus Bernardus Bartholomeus
Moeder Wilhelmina Cornelia Henrietta Maria Tweehuizen
Geboren Amsterdam (Noord Holl)
den 2 September 1902 1882
Laatst gewoond te Amsterdam (H)
Bij zijne aankomst bij het korps lang 1.765 meter

Er staan bij Anton geen kenmerken ingevuld, evenals bij de rest van zijn lichting

Den 10 Maart 1902 ingedeeld als loteling van de lichting 1902 uit de gemeente Amsterdam (Noord Holland) onder No 330
Den 25sten Juli 1903 met groot verlof
Den 8 Augusus 1905 terug
Den 26 id. 1905 met groot verlof
Den 9 Sept 1907 terug
” 28 ” ” met groot verlof
Den 11 Augs 1909 terug
Den 21 ” met groot verlof
Den 1 Augustus 1910 overgegaan naar het 22/25 ste Bataljon Landweer infanterie.

vierde van links Antonius Albertus Bernardus (Toon) Wijsman


Begin April werd opgeroepen voor een algemene spoorwegstaking. De aanleiding hiervan was dat het recht van staken werd ingeperkt. Het leger werd ingezet om de staking te breken en bezette stations en strategische knooppunten.



Liggend op de voorgrond Antonius Albertus Bernardus (Toon) Wijsman op oefening in Harskamp

Staande links in de witte kiel Antonius Albertus Bernardus (Toon) Wijsman Den haag

Wijsman in het Rijksmuseum

Jacobus Wijsman 1768-1826  graveur etser en schilder

In het Rijksmuseum van Amsterdam hangt een portret gemaakt door Jacobus Wijsman met een afbeelding van Hendrik Willem Caspari eveneens portretschilder en afkomstig uit Wesel Duitsland


Hendrik Willem Caspari getekend door Jacobus Wijsman

Een aantal van zijn werken zijn te bekijken in het Amsterdams Stadsarchief. Wat Jacobus nooit had kunnen vermoeden is dat van zijn ets van het Kadijksplein in één van de huizen op de achtergrond aan de Hoogte Kadijk 8, 2 familie leden in het zelfde huis op 2 hoog hebben gewoond. 


Johannes en Renée hebben gewoond in het derde klokgevel huis van links. Er zijn net nog 2 ramen op eerste etage te zien. 

Na 128 jaar in 1915 Johannes Christoffel Mattheus Wijsman en weer 
100 jaar later 2015 Renée Elizabeth Wijsman

Hoe zit dit nu in elkaar, Renée 1993- is een achter-achter kleindochter van Antonius Wijsman 1882-1970 en Johannes 1876-1943 was een broer van Antonius.
En nu met de schilder, Renée 1993- is de achter-achter kleindochter van Antonius Wijsman 1882-1970. Antonius is een achter-achter-achter kleinzoon van Gerit Jurriaan Wijsman 1760-1808 en Jacobus de schilder was zijn broer. 
Of te wel Renée 1993- is een achter-achter-achter-achter-achter-achter-achter kleindochter van Gerit Jurriaan Wijsman 1760-1808 en Jacobus de schilder was zijn broer.